Erykos96
 Odpowiedzi: 185
Wiarygodność: 63% |
CHARAKTERYSTYKA STYLÓW W ARCHITEKTURZE WYBRANYCH ZABYTKÓW ARCHITEKTURY ŁĄCZNIE Z ICH KLASYFIKACJA I ROZMIESZCZENIEM
O tym, że punktami docelowymi turystyki sa m.in. zabytki architektury, świadczyć może fakt, iż od dawna zajmuja one czołowe miejsce w przewodnikach turystycznych. Klasyfikację zabytków architektury i budownictwa opracowana przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków wykazała, żę znaczenie hostoryczne, artystyczne zabytków nieruchomych jest zróżnicowane. Zabytki można podzelić ze względu na style architektoniczne w jakich zostały wzniesione.
Do stylów w architekturze zabytków w Polsce zacząć można od ARCHITEKTURY ŚREDNIOWIECZA. Najważniejsze budowle średniowiecza - kościoły i katedry, budowane były na planie bazyliki albo centralnym. Styl, który zaczynał ten okres w Polsce nazwano ARCHITEKTURĄ WCZESNOPIASTOWSKĄ - trwała od X w. do ok. połowy XI wieku. Przyjęcie chrześcijaństwa związane jest z budową pierwszych kościołów wznoszonych na terenie słowiańskich grodów i początkiem nowego zjawiska na ziemiach polskich, jakim była sztuka przedromańska. Elementy nowe związane ze sztuka romańską, w pierwszym momencie związane były z potrzebami nowego kultu. W tym okresie wśród znalezisk przeważają wyroby sprowadzane z innych warsztatów. Z czasem elementy romańskie przenikają do wyrobów związanych ze sztuką użytkową. Podobnie w architekturze pierwsze przejawy sztuki romańskiej są widoczne w budowanych kamiennych świątyniach oraz ośrodkach władzy świeckiej, jakimi były rezydencje władców. Jednocześnie kontynuowane były starsze tradycje wznoszenia grodów otoczonych ziemno-drewnianymi wałami i zabudową mieszkalną znaną przed przyjęciem chrześcijaństwa. Niestety żadna z budowli nie przetrwała do naszych czasów.
ARCHITEKTURA ROMAŃSKA w Polsce rozwijała się od odbudowy państwa przeprowadzonej przez Kazimierza Odnowiciela. Trwała od X - XIII wieku. Kościoły budowano najczęściej z kamienia. Pod koniec XII wieku pojawia sie, zwłaszcza na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce cegła. W oresie romańskim układano ją w wiązaniu zwanym wendyjskim wypartym dopiero pod koniec XIII wieku przez wątek gotycki. Jednak wśród zachowanych zabytków dominuje kamień o różnym stopniu obróbki. Większość budowli z tego okresu została przebudowana w okresie późniejszym. Wśród zabytków zachowały się przykłady budowli centralnych, kościołów jednonawowych i trójnawowych, a także zabudowań klasztornych. Architekturę romańską cechowało: wykorzystanie kamienia ciosanego, jako budulca, wznoszenie grubych, solidnych i masywnych murów, nadanie obronnego charakteru kościołom. Kościoły budowano na planie krzyża łacińskiego - nawa główna dłuższa, boczne - krótsze. Nadanie charakterystycznego wyglądu mrocznemu i surowemu wnętrzu kościoła (jedna lub trzy nawy, z których środkowa jest najwyższa i najszersza). Stosowano prostą bryłę - składającą się z kilku lub kilkunastu mniejszych brył geometrycznych: walców, półwalców, stożków, graniastosłupów, ostrosłupów, prostopadłościanów. Stawianie wież, najczęściej czworobocznych, masywnych, przybudowanych do korpusu - liczba wież od 1 do 3, 4 a nawet 5, 7, 9 w późniejszych okresach. Wykorzystywano sklepienia krzyżowe - dwie skrzyżowane kolebki sklepienia tworzą krzyż, chociaż pojawiają się również płaskie stropy albo sklepienie kolebkowe lub kopuły. Konstruowano filary lub kolumny połączone okrągłymi łukami, na których wspiera się sklepienie. Zwracano ku zachodowi frontową ścianę kościoła z głównym wejściem, była to najbardziej ozdobna ściana kościoła. Bogato zdobiono portale - obramowanie otworu wejściowego kształtem przypominało łuk triumfalny. Zwieńczano łukiem półkolistym drzwi i okna. Upodobanie do wąskich, małych okien zakończonych półkolistym łukiem, przedzielonych w środku jedną lub dwiema kolumienkami.
Charakterystycznymi zabytkami architektury romańskiej w Polsce są:
ROTUNDA ŚW. GOTARDA W STRZELINIE - z ok. 1140 r. W okresie romańskim była to rotunda o średnicy wewnętrznej 6,5 metra z dobudowaną podkowiasta absydą o szerokości 3,4
2.
metra od wschodu. Do budowy użyto łamanego granitu. W okresie gotyku od strony wschodniej zbudowano kościół, zburzono absydę, a rotundę przebudowano na dzwonnicę.
ROTUNDA ŚW. PROKOPA W STRZELNIE z 1160 r. Wybudowana z granitowej kostki na planie koła została przykryta kopułą wspartą na żebrach. Prezbiterium na planie kwadratu przekryto sklepieniem krzyżowym. Do wykonania kopuły i sklepienia użyto ceramicznych płytek. Od strony zachodniej do kolistej nawy dobudowano wieżę. W dolnej części wieży wykonano sklepienie żeglaste.
KOŚCIÓŁ ŚW. IDZIEGO W INOWŁODZU k. Rawy Mazowieckiej z przełomu XI - XII wieku. Prezbiterium od wschodu zamknięte absydą a od strony zachodniej cylindryczna wieża. Górna część wieży służy jako dzwonnica.
KOŚCIÓŁ IMIENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY W INOWROCŁAWIU z dwuwieżową fasadą zachodnią i prostokątnym prezbiterium zakończonym półkolista absydą. Pod emporą od strony zachodniej wczesnoromańskie sklepienie krzyżowe. Zbudowany jako trójnanwowa bazylika, przebudowany w okresie gotyku, zrekonstruowany po pożarze w stylu romańskim jako kościół salowy.
DRUGA KATEDRA NA WAWELU zachowała się krypta św. Leonarda pod chórem zachodnim oraz dolna częśść murów wież. Nadbudowano na nich wieżę Srebrnych Dzwonów oraz wieżę Zegarową. Wnętrze krypty podzielone jest kolumnami na trzy nawy zakończone jedną absydą. Kolumny o kostkowych głowicach podpieraja sklepienie krzyżowe.
ROMAŃSKIE KATEDRY W POZNANIU I W GNIEŹNIE, zachowały się jedynie dolne partie w podziemiach tych katedr oraz DRZWI GNIEŹNIEŃSKIE.
KOLEGIATA ŚW. MARCINA W OPATOWIE z ok. połowy XII wieku, dwuwieżowa bazylika transeptowa; fasada zachodnia przebudowywana kilkakrotnie jeszcze w okresie romańskim. Jedna z najlepiej zachowanych w Polsce brył romańskich.
KOLEGIATA NMP W TUMIE pod Łęczycą. Zbudowany w połowie XII wieku pułapowy, bazylikowy kościół z emporami i dwoma chórami. Od strony zachodniej dwie wieże, od wschodu absydy kończące nawy boczne i prezbiterium. Od zewnątrz do ścian zewnętrznych naw bocznych, na wysokości przęseł poprzedzających absydy, dostawiono dwie niewielkie cylindryczne wieże. Z okresu romańskiego zachował się portal w ścianie północnej.
Na ziemie polskie ARCHITEKTURA GOTYKU dotarła wraz z zakonami dominikańskimi i frańciszkańskimi dopiero pod koniec pierwszej połowy XIII wieku. Kościoły budowane w stylu wczesnogotyckim charakteryzują się zgodnie z regułą zakonu prostotą formy i brakiem wież, witraży i bogatego wystroju. Architektura gotycka w Polsce opierała się na budownictwie ceglanym. Zastosowanie tego materiały nie pozwalało na budowę kościołów o strzelistych sylwetkach, rozczłonkowanych elewacjach. Ściany pełnią rolę konstrukcyjną, wzmocnione skarpami, wraz z masywnymi filarami, podtrzymują sklepienia. Umieszczane w ścianach okna mają znacznie mniejsze wymiary. Bryła pozbawiona dekoracji rzeźbiarskiej zdobiona jest blendami (jest to ślepe okno, ślepa wnęka, płytka wnęka w ścianie o wykroju arkady lub okna przede wszystkim w celach estetycznych), których jasny zazwyczaj kolor odcina się od czerwieni muru. To zestawienie kolorystyczne wykorzystywano również do dekoracji sklepień pozostawiając ceglane żebra na tle tynkowanej powierzchni podniebienia. Do zdobienie elewacji używano także cegły glazurowanej. Kościoły halowe zdobiono azurowymi szczytami, często o skomplikowanym wzorze, zakończonym zazwyczaj sterczynami (w architekturze gotyckiej pionowy element dekoracyjny w postaci smukłej czworobocznej wieżyczki, zakończonej od góry ostrosłupem, którego krawędzie dekorowane sa żabkami i zwieńczonej kwiatonem). W Polsce przykładowymi zabytkami architektury gotyckiej to:
DOMINIKAŃSKI KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA we Wrocławiu budowany na miejscu wcześniejszej świątyni od 1241r. Budowę kościołarozpoczęto od jednonawowego korpusu. W 1330 r. ukończono prezbiterium. Wieża usytuowana w południowo-wschodnim naroży, przy skrzyzowaniu prezbiterium z transeptem została ukończona w XIV w. a szczyt przebudowano w XV w.
KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA w KRAKOWIE budowany w okresie XIII-XVI wieku na rzucie krzyża o poczatkowo nieomal równych ramionach, przedłużonych w późniejszym okresie - w XIV w. jednonawowy korpus a w XV wieku prezbiterium, które otrzymało zakończenie na planie połowy sześcioboku. W XVI wieku dobudowano jedną nawę boczną od strony północnej (obecnie kaplica Męki Pańskiej). Początkowo nad skrzyżowaniem naw znajdowała się drewniana dzwonnica, która
http://sciaga.nauka.pl/index.php/id=index/dept=54/cath=220/ext=1000/sc_id=11627
|
Zadawaj pytania i udzielaj odpowiedzi bez konieczności logowania